«اکونگار» بررسی می‌کند
«ایمنی» حلقه مفقوده توسعه‌یافتگی / جان کارگران در اسارات کارفرمایان یا خلاء بازرسی؟
سالانه صدها کارگر به‌دلیل نبود ایمنی در محیط‌های کارگری جان خود را از دست می‌دهند و این نگرانی همواره در بین مسوولان وجود دارد ولی برای بهبود وضعیت چه تحرکاتی باید انجام داد؟
به‌گزارش اکونگار؛ ایمنی یکی از حلقه‌های اصلی حوزه کار است که نه‌‌تنها سازمان‌های جهانی بر این مورد تاکید دارند بلکه کارشناسها و تحلیلگران حوزه کار پا را فراتر گذاشتند و معتقدند «ایمنی کار» یکی از چرخ‌های توسعه‌یافتگی محسوب می‌شود با همه این موارد باید به این مورد تاکید کنیم که آنچه ایمنی نام دارد تنها به ادوات، بازرسی‌ها و مطالبه‌گری کارگران باز نمیگردد و موارد فرهنگی هم در این مورد دخیل هستند، فرهنگی که متاسفانه در ایران بسیار کم‌رنگ در حال گذر است. سالانه بسیاری از کارگران به‌دلیل ناایمن بودن محیط کارگاهی جان خود را از دست می‌دهند و بسیاری دیگر صدمات جسمی جبران‌ناپذیری می‌بینند اما این تنها آسیبی نیست که به کارگران وارد می‌شود بلکه مرگ سرپرست خانواده می‌تواند ضربه محکمی به خانواده‌های کارگری باشد. در این مورد همواره شاهد برخوردها و تذکراتی از سوی مسوولان بودیم در دیدار اخیر آیتالله خامنه‌ای با کارگران، رهبر انقلاب وضعیت ایمنی معادن را نگران کننده خواند و همچنین تاکید کردند که این موارد باید برطرف شود. در ادامه این گزارش به جای خالی ایمنی در محیط‌های کارگاهی اشاره خواهیم کرد.
دغدغه رهبری در مورد ایمنی
رهبری در دیدار اخیرشان با کارگران، ایمنی محیط‌های کارگاهی را یکی از دغدغه‌های امروز خواندند و تامین ایمنی کارگرها را مسوولیتی مهم برشمردند و با اشاره به اخبار اسف‌بار حوادث معادن در چند سال اخیر گفتند: «البته طبق گزارش‌های رسیده، مشکل ایمنی محدود به معادن نیست و تامین ایمنی کارگران در همه واحدهای تولیدی، چه به وسیله الزامات فنی و چه با پوشش‌های تامین اجتماعی باید به‌صورت جدی پیگیری و اجرا شود.»
قانون کار چه می‌گوید؟
مطابق «ماده ۹۵» قانون کار، مسوولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی‌وبهداشتی کار برعهده کارفرماها است و موظفند به نیروهای خود ابزار و تجهیزات کاری لازم را به‌منظور حفظ سلامت و ایمنی نیروی کار ارائه کنند.
بی‌تردید رعایت نکات فنی و ایمنی در محیط کارگاهی و عمل به آیین‌نامه‌های ایمنی در کاهش هزینه‌های ناشی از حوادث کار موثر است و موجب حفظ نیروی کار و افزایش کیفیت تولید و بهره‌وری در بنگاه‌ها می‌شود. از این‌رو هرچه نظارت بر کارگاه‌ها و محیط‌های کار کامل‌تر و به‌روزتر باشد موجب کاهش حوادث ناشی از کار خواهد شد.
اهمیت ایمنی کار
از نگاه کارشناسان، ایمنی یکی از نکات اساسی و مهمی است که باید در تمام کارگاه‌ها و محیط‌های کار به ویژه مراحل تولید جدی گرفته شود. در ادامه بازرسان کار با نظارت بر اجرای صحیح مقررات قانون کار و ضوابط حفاظت فنی و ایمنی در حفظ و صیانت از جان نیروهای کار و افزایش کیفیت تولید و بهره‌وری و امنیت شغلی کارگران اثرگذارند.
مقاوله‌نامه ایمنی و بهداشت شغلی شماره ۱۵۵ آخرین مقاوله‌نامه سازمان بین‌المللی کار است که ایران در دولت سیزدهم به آن پیوسته و از هجدهم بهمن‌ماه ۱۴۰۲ توسط وزارت کار در دستور کار قرار گرفته است ولی هنوز خبری از جزییات آن نیست.
در این مقاوله‌نامه و سند الحاقی آن، به آموزش و آگاه‌سازی کارفرماها نسبت به اهمیت رعایت اصول ایمنی کار تاکید شده و مسوولیت ایشان در زمینه پیشگیری از حوادث و بیماری‌های شغلی تبیین شده است.
چالش بازرسان اداره کار
مطابق آخرین آمارها حدود ۸۵۰ بازرس کار در سطح کشور وجود دارد که مسایل و موضوعات مربوط به حوزه روابط کار، شرایط کارگران، نمونه قراردادهای ثبت شده، رعایت ایمنی و حوادث کار را بررسی کرده و به عنوان ناظر و ضابط قضایی فعالیت دارند. بازرسان کار با حضور در واحدهای اقتصادی و تذکرات به موقع درخصوص مکان‌های ناایمن از وقوع حوادث ناشی از کار که می‌تواند تبعات بسیاری برای افراد،خانواده‌ها و جامعه داشته باشد، پیشگیری می‌کنند.
طبق قانون کار با پیگیری بازرسان کار، ادارات کار و دادستان‌ها از فعالیت کارگاه‌های غیر ایمن جلوگیری می‌شود و چنانچه در واحدی موارد ایمنی رعایت نشود، بازرسان با همکاری دادستان‌های محل برای حفظ و صیانت از نیروی کار اقدام به تعطیلی واحد تولیدی می‌کنند.
انجام بازرسی‌های هوشمند از کارگاه‌های پرخطر، افزایش تعداد کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار، اعمال ماده ۱۰۵ در کارگاه‌های حادثه آفرین و پرخطر و خود ارزیابی ایمنی در واحدهای اقتصادی از جمله برنامه‌های محوری اداره کل بازرسی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به شمار می‌رود.
آمار نگران کننده کارگران فوتی در محیط کارگاهی
داده‌های تفکیکی نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۸ تعداد مرگ و میر ناشی از حوادث کار ۱۶۵۵ نفر بود، سال ۱۳۹۹ این آمار با یک افزایش جزیی به ۱۷۵۵ نفر رسید، سال ۱۴۰۰ تعداد جان‌باختگان به ۱۸۱۷ نفر افزایش یافت، سال ۱۴۰۱ تعداد مرگ و میر به ۱۹۰۰ نفر نزدیک شد و در سال ۱۴۰۲ با افزایش بی‌سابقه به ۲۱۱۵ نفر رسید. بنابراین تعداد فوتی‌های حادثه کار از ۱۶۵۵ نفر در سال ۱۳۹۸ به ۲۱۱۵ نفر در سال ۱۴۰۲ رسیده است، یا به عبارتی در این بازه زمانی ۳۰ درصد افزایش داشته است که افزایش به نسبت چشمگیری‌ست و می‌تواند زنگ‌های هشدار و خطر را به صدا دربیاورد.
اما در سال ۱۴۰۳، اوضاع نگران‌کننده‌تر هم شده است؛ بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی کشور، در شش ماه نخست سال جاری هزار و ۷۷ کارگر بر اثر حوادث کار جان خود را از دست دادند. برهمین اساس، میزان فوتی‌های ناشی از حوادث کار در شش ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۵.۷ درصد افزایش داشته است. سال قبل آمار فوتی‌های ناشی از حادثه کار در مدت زمان مشابه، ۹۳۱ نفر بوده است.
