«اکونگار» بررسی می‌کند؛
چالش‌های انتقال بیمه و سوابق کاری کارگران/ بی‌قانونی در قراردادهای کارگری
در بی‌تحرکی معاونت روابط کار که خبری از آن به گوش نمی‌رسد موضوع محاسبه سابقه بیمه‌ای و پایه سنوات در زمان انتقال کارگر از یک کارگاه به کارگاه دیگر، همچنان یکی از نقاط مبهم و اختلاف‌برانگیز در نظام روابط کار ایران است.
به‌گزراش اکونگار، روابط کار در ایران با وجود قوانین و مقررات متعدد، هنوز با چالش‌های جدی و ساختاری مواجه است که اغلب کارگران را دچار مشکلات و بی‌عدالتی‌های ملموس می‌کند. یکی از مسائل برجسته و نگران‌کننده، انتقال بیمه و سوابق کاری کارگران هنگام تغییر کارگاه یا جابه‌جایی به شرکت‌های دیگر است. این فرآیند که باید با شفافیت و نظارت دقیق انجام شود، به دلیل «خلاهای قانونی»، «ضعف نظارت» و «کوتاهی کارفرمایان»، بارها ناقص اجرا می‌شود و حقوق کارگران در این بین نادیده گرفته می‌شود. نبود هماهنگی بین سازمان‌های بیمه‌ای و عدم الزام کارفرمایان به ثبت دقیق سوابق، باعث وقفه‌های طولانی در بیمه و کاهش مزایا و حقوق قانونی می‌شود. این مشکلات نه‌تنها کارگران را در کوتاه‌مدت با اختلال در دریافت خدمات درمانی، بیمه بیکاری و مزایای مالی مواجه می‌کند، بلکه در بلندمدت امنیت شغلی و مالی آنان را به خطر می‌اندازد و اعتماد عمومی به سیستم‌های رسمی را کاهش می‌دهد. با وجود این، معاونت روابط کار وزارت کار در بسیاری از موارد نقش نظارتی قوی و موثر خود را ایفا نکرده و فقدان کنترل و پایش مستمر باعث شده که کارفرمایان بدون ترس از عواقب قانونی، سوابق و حقوق گذشته کارگران را نادیده بگیرند. این خلأ نظارتی نه‌تنها موجب تضییع حقوق کارگران می‌شود، بلکه زمینه بروز اختلافات قانونی و اجتماعی گسترده را نیز فراهم می‌کند. روشن است که بدون اصلاح ساختارهای نظارتی، ایجاد آیین‌نامه‌های الزام‌آور و اعمال قوانین به‌صورت جدی، مشکلات انتقال بیمه و سوابق کاری همچنان ادامه خواهد یافت و کارگران همواره در موقعیت آسیب‌پذیر و بدون پشتوانه قانونی باقی خواهند ماند. در ادامه این گزارش به‌چالشی اشاره خواهیم کرد که گریبان بسیاری از کارگران را گرفته است و همین چالش انتقال بیمه در بسیاری از مواقع عاملی برای کاهش ریسک‌پذیری شغلی می‌شود. در این مورد بیشتر می‌خوانید.
یک چالش رایج
یکی از چالش‌های اصلی در روابط کار، مسئله انتقال بیمه و سوابق کاری کارگران هنگام تغییر کارگاه یا جابه‌جایی به شرکت‌های دیگر است. در بسیاری از موارد، کارگران با وقفه در ثبت بیمه مواجه می‌شوند و اطلاعات سوابق کاری آنان به‌طور کامل در سامانه‌ها ثبت نمی‌شود. این مشکل معمولا به دلیل تاخیر کارفرمایان در ارسال مدارک یا عدم هماهنگی بین سازمان‌ها و شعب مختلف بیمه رخ می‌دهد. علاوه بر این، برخی کارفرمایان هنگام انعقاد قرارداد جدید، سوابق کاری گذشته کارگر را لحاظ نمی‌کنند و قرارداد جدید را با شرایط متفاوت می‌بندند، که این موضوع باعث کاهش مزایا و حقوق کارگران می‌شود. از طرف دیگر، نبود آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های شفاف در سازمان‌ها و شرکت‌ها، کارگران را دچار سردرگمی می‌کند و آنها نمی‌دانند چگونه باید از حقوق خود دفاع کنند. انتقال بیمه و سوابق کاری یک مسئله ساختاری است که نه‌تنها حقوق مالی کارگران، بلکه امنیت شغلی و اعتماد آنها به سیستم‌های رسمی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و نیاز به نظارت و مقررات شفاف دارد.
پیامدهای کوتاه‌مدت و بلندمدت
مشکلات مرتبط با انتقال بیمه و سوابق کاری آثار متعددی بر زندگی کارگران دارد که در کوتاه‌مدت و بلندمدت قابل مشاهده است. در کوتاه‌مدت، کارگران ممکن است در دریافت خدمات درمانی با مشکل مواجه شوند یا حق بیمه بیکاری و مزایای قانونی خود را دریافت نکنند. این اختلال‌ها می‌توانند فشار روانی و اقتصادی شدیدی بر کارگران و خانواده‌هایشان وارد کنند و باعث کاهش انگیزه و رضایت شغلی شوند. در بلندمدت، اثرات این مشکلات بسیار جدی‌تر است و بر محاسبه حقوق بازنشستگی، مستمری و سایر مزایای قانونی تاثیر می‌گذارد. کارگرانی که سوابق بیمه‌ای ناقص دارند، ممکن است هنگام بازنشستگی با کاهش چشمگیر درآمد مواجه شوند یا حتی نتوانند از برخی خدمات درمانی بهره‌مند شوند. همچنین، عدم ثبت صحیح سوابق باعث می‌شود در صورت بروز اختلافات قانونی با کارفرما، کارگر سند محکمه‌پسندی برای دفاع از حقوق خود نداشته باشد. توجه به این مسائل نه‌تنها یک ضرورت قانونی، بلکه یک الزام اجتماعی برای حفظ امنیت شغلی و اقتصادی کارگران است.
وظایف معاونت روابط کار
معاونت روابط کار وزارت کار نقش محوری در حل مشکلات انتقال بیمه و سوابق کاری دارد و موظف است نظارت و حمایت قانونی لازم را فراهم کند. از جمله وظایف اصلی این معاونت، بررسی و نظارت بر اجرای صحیح قوانین توسط کارفرمایان است تا سوابق بیمه‌ای و مزایای کارگران به‌طور کامل حفظ شود. همچنین، معاونت روابط کار مسئول ایجاد سازوکارهای حل اختلاف است؛ یعنی در مواردی که کارفرمایان سوابق بیمه‌ای کارگران را لحاظ نکرده یا اطلاعات ناقص ارائه داده‌اند، این معاونت می‌تواند وارد عمل شود و اختلافات را با استفاده از مقررات قانونی و مراجع حل اختلاف کارگری رفع کند.
ضرورت اصلاحات و حمایت از کارگران
باتوجه به تاثیر مستقیم مشکلات انتقال بیمه و سوابق کاری بر حقوق و امنیت شغلی کارگران، اصلاحات قانونی و نظارتی ضروری است. تدوین آیین‌نامه‌های شفاف و الزام‌آور برای ثبت سوابق بیمه و حفظ مزایا، نخستین گام در این مسیر است. همچنین، افزایش نظارت معاونت روابط کار بر عملکرد کارفرمایان می‌تواند از تضییع حقوق کارگران جلوگیری کند و اطمینان ایجاد کند که انتقال کارگاه یا شرکت بدون خلل در سوابق کاری انجام می‌شود. آموزش و اطلاع‌رسانی مداوم به کارگران درباره حقوق خود و نحوه پیگیری مشکلات بیمه‌ای، اهمیت ویژه‌ای دارد و باید در دستور کار قرار گیرد. اصلاح قوانین مرتبط با انتقال بیمه و سوابق کاری همچنین می‌تواند کارفرمایان را ملزم کند که سوابق گذشته کارکنان را رعایت کنند و در صورت تخلف، مشمول جریمه یا اقدامات قانونی شوند.
