«اکونگار» گزارش می‌دهد؛
«فقر مهارتی» شدید در بازار کار ایران / کارگران ماهر نیاز امروز اقتصاد
طبق آخرین گزارش‌ها از هر ۲ نفر نیروی کار در ایران یک نفر دچار فقر مهارتی است و نمی‌تواند رضایت کارفرما را جلب کند که همین مورد نشان می‌دهد در مسیر توسعه با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستیم.
به‌گزارش اکونگار: رابطه بین مهارت و اشتغال یکی از کلیدی‌ترین عوامل در توسعه اقتصادی، کاهش بیکاری و بهبود بهره‌وری نیروی کار در هر جامعه‌ای محسوب می‌شود. در واقع، مهارت‌آموزی نه‌تنها بستر اصلی ورود به بازار کار را فراهم می‌کند، بلکه عامل تعیین‌کننده در پایداری شغلی، ارتقای شغلی و افزایش درآمد افراد نیز به شمار می‌آید. در دنیای امروز که ساختارهای اقتصادی به‌سرعت در حال تغییر است و مشاغل سنتی جای خود را به فرصت‌های نوین و فناورانه می‌دهند، نیاز به‌مهارت‌های نوین بیش از پیش احساس می‌شود. در این مورد باید اشاره کنیم که تحقیقاتِ داخلی و بین‌المللی نشان داده‌اند که نرخ بیکاری در میان افرادی که فاقد مهارت‌های تخصصی هستند، به مراتب بالاتر از افرادی است که آموزش‌های فنی و حرفه‌ای یا مهارت‌محور دیده‌اند. در بسیاری از موارد، مشکل اصلی بازار کار نه کمبود فرصت‌های شغلی، بلکه عدم انطباق مهارت نیروی انسانی با نیازهای واقعی بازار کار است. به عبارت دیگر، شکاف بین نظام آموزشی و نیازهای بازار، موجب افزایش بیکاری پنهان یا اشتغال ناقص در جامعه می‌شود. از سوی دیگر، مهارت‌آموزی، به‌‍ویژه در قالب آموزش‌های کوتاه‌مدت، کاربردی و مبتنی بر فناوری، می‌تواند به توانمندسازی گروه‌های مختلف جامعه از جمله جوانان، زنان، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و حتی افراد دارای معلولیت کمک کند. همچنین توسعه مهارت‌های نرم مانند ارتباط موثر، حل مسئله، مدیریت زمان و کار تیمی نیز در کنار مهارت‌های فنی، نقش مهمی در افزایش شانس استخدام و ماندگاری در محیط کار ایفا می‌کند.
توجه داشته باشد که سرمایه‌گذاری بر مهارت‌آموزی نه‌تنها به نفع افراد جویای کار، بلکه به سود کارفرمایان، جامعه و اقتصاد ملی خواهد بود. چرا که نیروی کار ماهر، ستون فقرات توسعه پایدار و مزیت رقابتی در بازارهای داخلی و بین‌المللی است. بیش از ۸۰ درصد مشاغل در دنیا مهارتی هستند و بر همین اساس افراد به سمت اشتغال مولد هدایت می‌شوند. طبق یک کدبندی در دنیا به اسم ایسکو بیش از ۴۳۰ حرفه وجود دارد که این فعالیت‌ها انجام می‌شود. معاون وزیر کار و رییس سازمان فنی‌حرفه‌ای در این مورد می‌گوید که طبق پژوهش‌های انجام شده از هر ۲ نفر جویای کار یک نفر یا کسر مهارت یا فقر مهارت دارد و ۴۰ درصد دانش آموختگان نمی‌توانند شغل مناسب پیدا کنند. البته توجه داشته باشید که یکی از اهرم‌های توسعه یافتگی داشتن کارگران ماهر است. در این مورد بیشتر می‌خوانید.
رابطه اشتغال و مهارت در ایران
در ایران، رابطه میان مهارت و اشتغال همواره یکی از چالش‌های اصلی بازار کار بوده است. با وجود نرخ بالای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، بخش قابل توجهی از آنان فاقد مهارت‌های عملی و تخصصی متناسب با نیازهای واقعی بازار کار هستند. این عدم انطباق موجب شده تا بسیاری از جوانان تحصیل‌کرده با بیکاری یا اشتغال در مشاغل غیرمرتبط با رشته تحصیلی خود مواجه شوند. از سوی دیگر، بسیاری از کارفرمایان از کمبود نیروی انسانی ماهر و آموزش‌دیده در بخش‌های صنعتی، خدماتی و فناورانه گلایه دارند.
در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی از سوی دولت و نهادهایی مانند سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای برای توسعه آموزش‌های مهارتی و کارآفرینی صورت گرفته است ولی هنوز نتیجه آنچنانی نداشته است. با این حال، هنوز سهم آموزش‌های مهارتی در ساختار نظام آموزشی کشور پایین بوده و نیازمند بازنگری جدی است. همچنین همکاری موثر بین دانشگاه‌ها، صنایع و مراکز مهارت‌آموزی به‌درستی شکل نگرفته است.
تحلیلگران در این مورد معتقدند برای بهبود وضعیت اشتغال در ایران، لازم است سیاست‌های کلان آموزشی با نگاه مهارت‌محور اصلاح شده و سرمایه‌گذاری بیشتری در تربیت نیروی انسانی متخصص، منعطف و دارای مهارت‌های روز انجام گیرد. تنها از این مسیر می‌توان به کاهش بیکاری و رشد اشتغال پایدار امیدوار بود
فاصله ایران با استانداردهای جهانی
دولت‌ها و نهادهای متولی اشتغال باید با سیاستگذاری هدفمند، سرمایه‌گذاری در آموزش‌های مهارتی و حمایت از نهادهایی نظیر سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، ارتباط میان مهارت و اشتغال را تقویت کنند. همچنین مشارکت فعال بخش خصوصی در طراحی برنامه‌های آموزشی متناسب با نیاز صنایع، می‌تواند به کاهش بیکاری ساختاری و رشد اشتغال مولد منجر شود.
در این مورد «غلامحسین محمدی»،رییس سازمان آموزش فنی‌حرفه‌ای در یک گفت‌وگوی تلویزیونی با اشاره به چالش‌های آموزشی و مهارتی گفت: «با وجود اینکه در این زمینه دیرپا هستیم و سنت استاد شاگردی در کشور ما قدیمی است و نسل به نسل مشاغل و مهارت‌ها منتقل شده است اما متاسفانه در حال حاضر ارتباط معناداری بین همه بخش‌های این زیست بوم وجود ندارد. در دنیا بیش از ۷۰ درصد افرادی که بهعنوان دانش‌آموز وارد مقاطع تحصیلی می‌شوند به فراگیری آموزش‌های مهارتی می‌پردازند و در محیط‌هایی که بهعنوان محیط‌های دوگانه مشهور است، آموزش ها را دریافت می‌کنند. محیط هایی که از یکطرف صنعت و خدمات آن را توسعه و تجهیز می کنند و از یکطرف نهادهای آموزشی به عنوان تنظیم گر در آنجا حضور دارند؛ لذا با توجه به اینکه بیش از ۸۰ درصد مشاغل در دنیا اساسا مهارتی هستند افراد به سمت اشتغال مولد هدایت می‌شوند.»
معاون وزیر کار با بیان اینکه طبق پژوهش‌های انجام شده از هر ۲ نفر جویای کار یک نفر یا کسر مهارت یا فقر مهارت دارد، اظهار کرد: « ۴۰ درصد دانش آموختگان ما نمی‌توانند شغل مناسب پیدا کنند و بیش از ۳۰ درصد آموزش‌ها در کل زیست بوم آموزشی بر اساس اولویت‌های بازار نیست که این داده‌ها نشان می‌دهد این سامانه خوب کار نمی‌کند، یعنی صنعت‌وخدمات که سمت تقاضای نیروی کار است با سمت عرضه و آموزش‌هایی که به شکل رسمی و غیر رسمی است، همگرایی ندارد لذا ما باید در گام نخست این‌نقیصه را هم در سیاستگذاری و هم در اجرا رفع کنیم.»
