تاثیر جنگ خاورمیانه بر اقتصاد جهان/ کاهش ۳۰درصدی تولید ناخالص داخلی کشورها

به‌گزارش اکونگار، جنگ در خاورمیانه ساعت به ساعت وارد فاز جدیدی می‌شود و دوطرف اسراییل و ایران در شب‌های اخیر مواضع یکدیگر را مورد هدف قرار داده‌اند در این بین باید به حمله‌های رژیم اسراییل به مواضع شهروندان و غیر نظامیان اشاره کنیم که مورد محکویت جامعه جهانی قرار گرفت. با شدت گرفتن بحران‌های منطقه‌ای و عملیات نظامی رژیم صهیونیستی علیه ایران، این احتمال می‌رود که بازار ایران دچار نوسانات شدید در بخش کالاهای اساسی و نرخ ارز شود و به طوری که بارها تجربه تلخ هجوم روانی مردم به بازار و رشد ناگهانی قیمت‌ها را پشت‌سر گذاشته است. تجربه جنگ تحمیلی و بحران‌های منطقه‌ای پیشین نشان می‌دهد پایه بقای اقتصادی و حفظ آرامش عمومی، تحقق 2 شرط اساسی است. اعتمادسازی ملی و مدیریت هوشمندانه، نه واکنش هیجانی و صدور دستورهای مقطعی. اما سوالی در این مورد باید پاسخ داده شود اینکه چگونه باید بازار کالاهای اساسی را مدیریت کرد؟ ارز را مهار نمود؟ و با تقاضای کاذب مقابله کرد؟ در ادامه این گزارش به نکاتی در این مورد اشاره خواهیم کرد که دولت چگونه می‌تواند بازار عرضه و تقاضا را کنترل کند.

تاکیدات دولتی با فرمان بانک مرکزی

«مهدی فلاح»، اقتصاددان و پژوهشگر حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی در همین رابطه و با اشاره به تجارب کشورهای مختلف در زمان بحران نظامی گفت: «سیاست‌گذاری فعال و حضور مقتدرانه دولت در مدیریت بازار کالاهای اساسی اولین رکن ثبات عمومی است. «احتکارزدایی»، «بازتوزیع هدفمند و تشکیل قرارگاه‌های کالایی»، «اطلاع‌رسانی سریع و صادقانه» از جمله نکاتی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. در شرایط آغاز جنگ یا حتی تهدید محدود، تقاضای سفته‌بازی و احتیاطی برای ارز به شدت افزایش می‌یابد. مردم، شرکت‌ها و حتی برخی نهادهای وابسته به دولت، هریک به نوعی سعی می‌کنند دارایی خود را حفظ یا منتقل کنند؛ این موضوع می‌تواند بلافاصله منجر به جهش نرخ ارز شود. بنابراین بانک مرکزی باید استراتژی‌ای روشن، سریع و دقیق را در دستور کار قرار دهد.»

او با پیشنهادی ادامه داد: «بانک مرکزی باید هر روز با شنیدن نبض بازار، ارز را طبق نظام اولویت‌دهی و بر اساس تقاضای واقعی تخصیص و تعادل جدید به بازار تزریق کند. حتی باید در مواقع بحرانی حراج ارز را با شفافیت کامل انجام دهد. همچنین با رصد تراکنش‌های مشکوک و محدودسازی معاملات فردایی که منشأ اصلی التهاب‌های روانی هستند مشابه آنچه در بحران‌های ارزی ترکیه و مصر صورت گرفت می‌توان تا حد زیادی تقاضای کاذب را خنثی کرد.»

تخصیص ارز برای کالاهای اساسی

طبق اعلام بانک مرکزی، روز گذشته «محمدرضا فرزین»، رییس کل بانک مرکزی به منظور تقویت ذخایر کالاهای اساسی کشور دستور تخصیص معادل یک میلیارد دلار ارز برای تامین واردات کالاهای اساسی را صادر کرد. طبق اعلام بانک مرکزی،  روز جمعه ۲۳ خردادماه به منظور تقویت هرچه بهتر ذخایر کالاهای اساسی کشور، محمدرضا فرزین - رئیس‌کل بانک مرکزی - دستور تخصیص معادل یک میلیارد دلار ارز برای تامین واردات کالاهای اساسی را صادر کرد که طی ۲۴ ساعت گذشته بیش از ۴۰۰ میلیون دلار آن، کارسازی شده و مابقی آن نیز طی روزهای آینده تامین می‌شود. 

تاثیرات جنگ بر اقتصاد

مطالعه‌‌‌ای از اندیشکده اقتصاد جهانی کیل با بررسی داده‌‌‌های ۱۵۰کشور نشان می‌دهد که جنگ تاثیرات اقتصادی ویرانگری دارد. طبق نتایج، درگیری نظامی تمام‌‌‌عیار باعث کاهش ۳۰درصدی تولید ناخالص داخلی (GDP)  کشور درگیر می‌شود که ناشی از اختلالات اقتصادی، تخریب زیرساخت‌‌‌ها، کاهش نیروی کار و فرار سرمایه است. همچنین، جنگ به طور متوسط موجب افزایش ۱۵واحد درصدی تورم می‌شود که به علت اختلال در زنجیره تامین، کمبود کالا، چاپ پول و کاهش اعتماد به پول ملی است. این دو شاخص، تصویری از هزینه‌‌‌های سنگین مستقیم جنگ بر اقتصاد ملی ترسیم می‌کنند. اما اهمیت اصلی این تحقیق، بررسی «اثرات سرریز» جنگ است. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد حتی کشورهایی که مستقیما درگیر جنگ نیستند، اما به منطقه جنگی نزدیک‌‌‌اند، طی پنج‌سال با کاهش بیش از ۱۰درصدی در GDP و افزایش ۵واحدی تورم مواجه می‌‌‌شوند. این یافته‌‌‌ها نشان می‌دهد در اقتصاد جهانی امروز، وابستگی بین کشورها از طریق تجارت، سرمایه‌گذاری و مهاجرت به‌قدری بالاست که جنگ در یک منطقه می‌‌‌تواند اقتصاد کشورهای مجاور را نیز دچار اختلال کند. عواملی همچون افزایش قیمت انرژی، کاهش تقاضا از منطقه جنگی و بی‌‌‌ثباتی منطقه‌‌‌ای از جمله کانال‌‌‌های انتقال این شوک‌‌‌ها هستند.

تاثیر جنگ خاورمیانه بر اقتصاد جهانی

در پی حملات گسترده اسرائیل به ایران در ساعات نخستین روز جمعه ۲۳ خرداد و نشانه‌های تشدید تنش در خاورمیانه، انتظار می‌رود که پیامدهای این درگیری فراتر از منطقه گسترش یابد و اقتصاد جهانی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. ظاهرا عمق و پایداری این اثرات بستگی به مدت زمان و شدت درگیری دارد. برخلاف جنگ‌های پیشین اسرائیل با حزب‌الله یا حماس، این بار دامنه بحران گسترده‌تر و پیامدهای آن جدی‌تر ارزیابی می‌شود. در نخستین واکنش‌ها، قیمت نفت به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافت. بهای قراردادهای آتی نفت خام برنت که در اروپا رایج است، ۹ درصد رشد کرد و به ۷۵٫۳۶ دلار در هر بشکه رسید. همچنین قیمت طلا نیز ۱٫۵ درصد افزایش یافت و به نزدیکی بالاترین سطح تاریخی خود رسید. طلا همواره در شرایط بحرانی به‌عنوان پناهگاه امن سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. در بازارهای بورس اروپا و آمریکا نیز کاهش شاخص‌ها قابل مشاهده است، هرچند افت‌ شاخص‌ها در ساعات ابتدایی شدید نبوده‌اند. در همین حال شاخص نیکی در ژاپن ۱٫۳ درصد کاهش یافت و بازارهای هنگ‌کنگ و کره جنوبی نیز روندی مشابه داشتند.

طبق گزارش‌ها، بانک مرکزی هند نیز در واکنش به کاهش ارزش روپیه، در بازارهای مالی مداخله کرده است. نگرانی از وابستگی شدید هند به واردات نفت و تاثیر منفی قیمت‌ها بر اقتصاد این کشور باعث شده ارزش روپیه تحت فشار قرار گیرد.