مناطق آزاد؛ از هاب انرژی منطقه تا پایلوت نیروگاه‌های تجدیدپذیر

اکونگار، فهیمه اکبری صحت- بحران ناترازی انرژی به خصوص در صنعت برق در ۴سال اخیر گریبانگیر جامعه و اقتصاد کشور شده است. این ناترازی به معنای اختلاف بین میزان تولید و مصرف برق است که در حال حاضر با اعمال محدودیت‌های مصرف در بخش‌های مختلف از جمله صنعت، مدیریت می‌شود. پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش این ناترازی در سال‌های آینده در صورت عدم سرمایه‌گذاری کافی در تولید و توسعه نیروگاه‌ها استاز آنجایی که ناترازی ۲۰هزار مگاواتی برق در سال ۱۴۰۴ یکی از چالش‌های جدی اقتصاد کشور است، اهمیت سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های تجدیدپدیر و حرکت به سمت استفاده از انرژی‌های پاک را دو چندان می‌کند.

مناطق آزاد به دلیل برخورداری از مزایای ویژه، نقش مهمی در تولید و تأمین انرژی ایفا می‌کنند. این مناطق می‌توانند با ارائه مشوق‌های مالیاتی و گمرکی، تسهیل قوانین و مقررات، و همچنین ایجاد زیرساخت‌های مناسب، محیطی جذاب برای سرمایه‌گذاری در بخش انرژی ایجاد می‌کنند. همچنین، به دلیل نزدیکی به منابع انرژی یا بازارهای مصرف، مناطق آزاد می‌توانند به عنوان هاب‌های انرژی منطقه‌ای عمل کنند و در توسعه صادرات انرژی نیز نقش داشته باشند.

در ماده یک قانون چگونگی اداره مناطق آزاد به اهداف متعدد، ایده‌آل، فراگیر و اشاره شده است؛ برای مثال در این ماده از اهداف منطقه‌ای (انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی، ارائه خدمات عمومی)، اهداف ملی (سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی، رشد و توسعه اقتصادی) تا اهداف بین‌المللی (حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای) همگی بر دوش مناطق آزاد گذاشته شده است. سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی و جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در توسعه انرژی یکی از مواردی است که در مناطق آزاد می‌توان از آن بهره جست.

مناطق آزاد کشورمان بسترهای بسیار مناسبی برای توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و نیروگاه‌های خورشیدی دارند. تاکید کارشناسان در حل بحران ناترازی انرژی توسعه این نیروگاه‌ها است. مناطق آزاد ایران پتانسیل بالایی در این زمینه دارد و می‌تواند بخش قابل توجهی از برق مورد نیاز خود را از این طریق تأمین کند. نیروگاه‌های خورشیدی هیچ آلودگی هوا یا گازهای گلخانه‌ای تولید نمی‌کنند و می‌توانند به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک کنند.

همچنین نیروگاه‌های خورشیدی می‌توانند به کاهش هزینه‌های انرژی کمک کنند. پس از نصب، هزینه انرژی خورشیدی بسیار کم است و می‌توان از آن برای تأمین انرژی خانه‌ها، مشاغل و حتی کل جوامع استفاده کرد.باتوجه به قابلیت برخی مناطق آزاد از نظر جمعیتی و جغرافیایی، سرمایه‌گذاری در ساخت نیروگاه‌های خورشیدی یک الزام و اقدام عقلایی به شمار می‌رود.

واقعیت این است که مناطق آزاد ایران با بهره‌مندی از ظرفیت‌های اقتصادی و جغرافیایی بالا، می‌توانند نقش مهمی در تحقق اهداف کلان اقتصادی کشور ایفا کنند. شفافیت در قوانین، همکاری مستمر میان بخش‌های دولتی و خصوصی، و ارتقای ظرفیت‌های انسانی در این مناطق، شرایطی را برای شکوفایی اقتصادی فراهم خواهد کرد.