ترخیص کالا از گمرکات پشت سد بحران‌های ارزی
معاون امور گمرکی گمرک ایران با اشاره به عوامل تاثیرگذار در رسوب کالا در گمرکات اظهار کرد: رسوب کالا زمانی رخ می‌دهد که در مراحل زنجیره تجارت خارجی از جمله ثبت سفارش، تخصیص یا تأمین ارز یا صدور مجوز‌های قانونی مشکلی رخ می‌دهد.
تأمین و تخصیص ارز، صدور مجوز از سوی دستگاه‌های مرتبط، پرداخت حقوق ورودی و انجام تشریفات گمرکی از جمله حلقه‌های اصلی این زنجیره به شمار می‌روند که هماهنگی دقیق میان دستگاه‌های متولی در هر یک از این مراحل، نقشی تعیین‌کننده در تسریع ترخیص کالا و جلوگیری از رسوب آن دارد.
علی‌اکبر شامانی، معاون امور گمرکی گمرک ایران در گفت‌و‌گو با میزان درباره فرآیند ترخیص کالا و عوامل مؤثر بر ماندگاری کالا در گمرکات کشور اظهار کرد: فرآیند واردات یک کالا چندمرحله‌ای و میان‌دستگاهی است و گمرک تنها یکی از حلقه‌های نهایی این زنجیره محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: زمانی که یک کالا قرار است وارد کشور شود، ابتدا بر اساس پیش‌فاکتور فروشنده خارجی، ثبت سفارش در وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام می‌شود. سپس فرآیند تأمین ارز و تخصیص آن توسط بانک مرکزی و بانک‌های عامل صورت می‌گیرد.
آغاز هوشمندسازی فرآیندهای گمرکی
معاون امور گمرکی تاکید کرد: پس از خرید کالا و ارسال اسناد، محموله وارد محدوده گمرکات ورودی می‌شود و از زمانی‌که صاحب کالا، به‌طور رسمی آن را به گمرک ارسال کند، وظایف گمرک آغاز می‌شود.
تشریفات گمرکی شامل چه مواردی است؟
به گفته شامانی، تشریفات گمرکی شامل ارزیابی کارشناسی، محاسبه و پرداخت حقوق ورودی، عوارض، مالیات بر ارزش افزوده و سایر هزینه‌های قانونی است و پس از پرداخت کامل، پروانه گمرکی صادر می‌شود.
معاون امور گمرکی تصریح کرد: در برخی موارد، کالا‌ها نیازمند دریافت مجوز از سازمان‌های مجوزدهنده از جمله سازمان ملی استاندارد، سازمان انرژی اتمی، سازمان محیط زیست و سازمان دامپزشکی هستند.
اعلام نظر ۱۸ دستگاه در فرآیندهای ترخیص کالا
وی ادامه داد: در مجموع بیش از ۱۸ دستگاه در فرآیندهای ترخیص، به فراخور نوع کالا اعلام‌نظر می‌کنند و در صورت تأخیر در صدور مجوز از سوی هر یک از این سازمان‌ها، کالا در گمرک باقی می‌ماند.
شامانی با بیان اینکه وظیفه گمرک از زمان اظهار کالا آغاز می‌شود، گفت: تا پیش از آن، گمرک نقشی در توقف یا رسوب کالا ندارد، با این حال در افکار عمومی گاهی تمام تأخیر‌ها به نام گمرک ثبت می‌شود در حالی که بسیاری از موارد خارج از وظایف این سازمان است.
معاون امور گمرکی با بیان اینکه گمرک متولی اصلی تجارت است، عنوان کرد: این سازمان در حوزه اجرای مقررات گمرکی نقش مستقیم دارد.
وی افزود: در واقع، گمرک آخرین مرحله در فرآیند تجارت خارجی است؛ به‌گونه‌ای که در صادرات، کالا از کشور خارج می‌شود و در واردات، کالا وارد سرزمین اصلی می‌شود.
چه زمانی کالا در گمرک ماندگار می‌شود؟
شامانی تأکید کرد: در حوزه وظایف گمرک، ماندگاری طولانی‌‌مدت وجود ندارد مگر در مواردی که تأخیر ناشی از عوامل بیرونی باشد.
معاون امور گمرکی درباره دلایل اصلی رسوب کالا در گمرکات گفت: اگر در هر یک از مراحل زنجیره تجارت خارجی از جمله ثبت سفارش، تخصیص یا تأمین ارز، یا صدور مجوز‌های قانونی مشکلی پیش آید، کالا عملاً امکان ترخیص نخواهد داشت و در گمرک باقی می‌ماند.
وی ادامه داد: بر اساس تبصره ۳ ماده ۷ اصلاحیه قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، گمرک تنها مجاز به ترخیص کالا‌هایی است که ثبت سفارش و کد منشأ ارز دارند. در غیر این صورت، کالا باید تا رفع مشکل باقی بماند.
شامانی درباره آمار دقیق رسوب کالا گفت: آمار تفصیلی در اختیار دفتر آمار گمرک است، اما باید توجه داشت که بسیاری از کالا‌هایی که عنوان «رسوب‌شده» به خود می‌گیرند، در واقع به دلیل مشکلات خارج از گمرک متوقف مانده‌اند و ارتباط مستقیمی با عملکرد گمرک ندارند.
رشد ۵۰ درصدی ترخیص کالا‌های اساسی در جنگ تحمیلی اخیر
معاون امور گمرکی با اشاره به اقدامات اخیر برای تسریع ترخیص کالا اظهار کرد: در دوره اخیر و به‌ویژه در شرایط جنگ ۱۲ روزه اخیر، هماهنگی قابل‌توجهی میان دستگاه‌های دخیل در تجارت خارجی ایجاد شد و در همین مدت، ترخیص کالا‌های اساسی بیش از ۵۰ درصد رشد داشت.
به گفته شامانی طبق تبصره ۳ ماده ۷ اصلاحیه قانون قاچاق، همه کالا‌ها برای ترخیص نیازمند ثبت سفارش و کد منشأ ارز هستند، اما شورای عالی امنیت ملی می‌تواند در موارد خاص استثنا قائل شود.
وی گفت: در همین چارچوب، وزارتخانه‌های صمت، جهاد کشاورزی و بهداشت اعلام کردند که ترخیص ۲۵ قلم کالای اساسی و حدود ۳ هزار ردیف تعرفه کالا‌های صنعتی، کشاورزی و بهداشتی تا سقف ۹۰ درصد بدون کد ساتا انجام شود.
معاون امور گمرکی معتقد است اجرای این مصوبه باعث شد روند ترخیص این کالا‌ها با سرعت بسیار بیشتری انجام شود و مشکل خاصی در این بخش وجود نداشته باشد.
